ҚҰЖАТ
АЙНАЛЫМЫНЫҢ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЭЛЕКТРОНДЫ БАЗАСЫ
Терминдер: З
заң актісі / акт юридический / zang aktisi
заң шығарушы орган / орган законодательный / zang shygarushy organ
заңдар жинағы / свод законов / zangdar zhinagy
заңды деректемелер / реквизиты юридические / zangdy derektemeler
заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру / реорганиза́ция юридического лица / zangdy tulgalardy qayta uyymdastyru
заңды өкіл / представитель законный / zangdy okil
заңдық міндеттілік / обязанность юридическая / zangdyq mindettilik
заңнамалық акт / акт законодательный / zangnamalyq akt
заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілер / подазконные нормативные правовые акты / zangga taueldi normativtik quqyqtyq aktiler
зейнетақы шарты / пенсионный договор / zeynetaqy sharty
зерттеу жоспары / план исследования / zertteu zhospary
зияткерлік меншік құқығы / права интеллектуальной собственности / ziyatkerlik menshik quqygy
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. actus — «әрекет» + лат. jurіdіcus - «соттық; судья») — Ережелері, заңдық сипаттағы міндеттемелері бас акт, құжат. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. yasal hareket, әзірб. hüquqі akt, қырғ. укуктук акт, өзб. huquqіy hujjat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | заң актісі |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. organum - «құрал») – Конституция бойынша елдегі заң шығарушы билікті жүзеге асырудың негізгі міндеті жүктелген мемлекеттік өкілетті алқалық орган. Кейбір елдерде заң шығарушы органға өзінің негізгі міндетіне қоса мемлекеттік бюджетті бекіту және атқарушы билік органдарының (үкіметтің, президенттің, т.б.) қызметін бақылау құқығы берілген, сондай-ақ, кейбір өзге де өкілеттіктер: жоғары лауазымды адамдардың белгілі бір тобын (судьяларды, есеп палаталарының аудиторларын, омбудсмандарды, т.б.) сайлау (тағайындау, орнынан алу), халықаралық шарттарды бекіту, рақымшылық жариялау міндеттері жүктелген. Қазақстанда заң шығарушы билікті жүзеге асыратын жоғары өкілдікті орган – қос палаталы Қазақстан Республикасының Парламенті. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. yasama organı, әзірб. qanunverіcіlіk hakіmіyyətі, қырғ. мыйзам чыгаруучу мекеме, өзб. qonunchіlіk іdoralarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | заң шығарушы орган |
| Ұсыныстар | заң шығарушы орган |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | бір басылымға жинақталған және белгілі бір тәртіппен орналасқан (жүйелі хронологиялық және т.б.) қолданыстағы заңнамалық актілер бар мемлекеттің ресми түрде басып шығаратын жинағы. Әдетте, маңызды дайындық және ең алдымен, кодталған жұмыстарды жүргізуді көздейді. Жинақтар негізінен, кодталған және құқықтың барлық салалары бойынша ірі басқа да ірі актілерден, сондай-ақ заңнамалық бос орындарға жол бермейтін актілерден тұруы тиіс. Заңда жинағын басып шығару тәжірибесі әлемдік практикада (Ежелгі Римдегі Юстиниан жинағы, қазіргі таңда АҚШ, ГФР және т.б. қолданылатын заңдар жинағы) кеңінен таралған. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | үрк. yasaların kodu, әзірб. qanunlar küllіyyatı, қырғ. мыйзамдардын коду, өзб. qonunlar kodі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | заңдар жиынтығы |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. requіsіtum — «қажетті» + лат. jurіdіcus «соттық; судья») - жарамды деп тану (мысалы, құжаттың атауы, жасалған күні, төленетін сома, төлеушінің атауы) үшін актіде немесе өзге құжатта (мысалы, шарт, чек, вексель) болуы тиіс мәліметтер. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. yasal ayrıntılar, әзірб. Künye, қырғ. юридикалык маалымат, өзб. huquqіy detaіls |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | заңды деректемелер |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. jurіdіcus «соттық; судья») - заңды тұлғалардың құқық қабілеті қатынастарының туындауына ықпал ететін заңды тұлға әрекетінің тоқтатылуы, нәтижесінде бір немесе бірнеше жаңа заңды тұлғалар құрылады және/немесе бір немесе бірнеше бұрынғы заңды тұлғалардың әрекет етуі тоқтатылады. Бірігу, қосылу, бөліну немесе түрлену формалары жүзеге асырылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. tüzel kіşinin yenіden düzenlenmesі, әзірб. Hüquqі şəxsin yenіdən təşkіlі, қырғ. юридикалык жакты кайра уюштуруу, өзб. Yurіdіk shaxsnі qayta tashkіl etіsh |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (ағылш. legal representatіves) - сезіктінің, айыпталушының, жәбірленушінің, азаматтық талапкердің ата-аналары, асырап алушылары, қорғаншылары, қамқоршылары, сондай-ақ сезіктіні, айыпталушыны немесе жәбірленушіні қорғап немесе асырап отырған ұйымдар мен адамдардың өкілдері. Заңды өкіл, құқықта – әрекетке қабілеттілігі жоқ, әрекетке қабілеттілігі шектеулі немесе әрекетке қабілетті бола тұра, тән жағдайының (қартаюының, сырқатының) салдарынан өзінің құқықтары мен міндеттерін дербес жүзеге асыра алмайтын азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін заңның күшімен барлық мекемелерде, соның ішінде сотта қорғауға қатысатын адам. Қылмыстық істе сезіктінің, айыпталушының (сотталушының), жәбірленушінің, куәгердің ата-анасы, асыраушысы, қамқоршысы заңды өкіл бола алады. Балалар үйі, мүгедектер үйі сияқты мекемелердің, қамқоршылық, қорғаншылық қызмет атқаратын органдардың да өкілдері заңды өкіл болып табылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк.yasal temsіlcіsі, әзірб. qanunі nümayəndəsі, қырғ. мыйзамдуу өкүл, өзб. qonunіy vakіlі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | заңды өкіл |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. jurіdіcus «соттық; судья») — Заңдық міндет дегеніміз өкілді жанның мүддесін қанағаттандыру үшін тағайындалған заңды қажетті әрекет өлшемі. Міндеттілік субъективті құқықты жүзеге асыру кепілі. Заңдық міндеттілік құрылымына мыналар кіреді: - белгілі бір әрекеттерді жасау немесе олардан бас тарту міндеті; - өкілді жанның талаптарына бет бұру қажеттілігі; - аталған талаптарды орындамаған жағдайда заңды жауапкершілік тарту қажеттілігі; контрагентке құндылықтарды пайдалану құқығына кедергі келтірмеу. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. yasal zorunluluk, әзірб. hüquqі öhdəlіk, қырғ. юридикалык милдеттенме үчүн, өзб. huquqіy majburіyat |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | заңдық міндет |
| Ұсыныстар | заңдық міндет |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. actus — «әрекет») — Құқық ғылымында әртүрлі әдіс-тәсілдерді тудыратын ұғым. Кейбір авторлардың пікрінше, заңнамалық акт дегеніміз – парламенттік қабылдаған мемлекеттік заңдары. Басқа бір авторлардың пікірінше, заңнамалық акт қатарына мемлекет заңдарын ғана емес, сондай-ақ парламент, елбасы және үкімет қабылдайтын өзге де нормативтік актілерді қосқан жөн. Мұндай әдіс-тәсілдің кемшілігі – мұндай жағдайда заңдар да, мемлекеттің конститутциясына ғана емес, заңдардың өзіне де сәйкес басып шығарылуы тиіс актілер де бір деңгейде тұрып қалады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | түрк. yasama, әзірб. qanunverіcіlіk aktı, қырғ. мыйзам акт, өзб. qonun hujjatі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | акт законодательный - заңнамалық акт |
| Ұсыныстар | заңнамалық акт |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. norma — сөзбе сөз аударғанда «жапсырма, ұстатқыш», ауыспалы мағынада — «ереже») - заңнамалық және өзге де сатысы бойынша жоғары тұрған нормативтік құқықтық актілер негізінде және (немесе) орындау үшін және (немесе) одан әрі іске асыру үшін шығарылатын, заңнамалық болып табылмайтын өзге де нормативтік құқықтық актілер. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. normatіf hukukі eylemler, әзірб. normatіv hüquqі aktların podazkonnye, қырғ. ченемдик укуктук актыларды, өзб. normatіv-huquqіy hujjatlarinі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілер |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. pēnsіo - «төлем») - Мемлекеттік емес зейнетақы қоры мен қор салымшысы арасындағы қатысушының пайдасы үшін жасалған келісім; зейнетақы шарты үшін салымшы белгіленген мерзімде қорға зейнетақы салымдарын аударуға міндетті, ал қор зейнетақы негіздемелері орын алған кезде және қордың ережелеріне және таңдалған сұлбаға сәйкес қатысушыға мемлекеттік емес зейнетақы төлеуге міндетті. Сонымен қатар салымшының өзі, сондай-ақ үшінші тұлға (әдетте, кәсіпорын қызметкері-салымшы) қордың қатысушысы бола алады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. emeklіlіk sözleşmesі, әзірб. pensіya müqavіlə, қырғ. пенсиялык келишим, өзб. pensіya shartnoma |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | зейнетақы шарты |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. planus — «тегіс, жазық»; → ағылш. plane, plain, нем. Plan және т.б.) -алдыңғы кезеңнің (міндеттерді айқындау) шешімдерін жинақтап, кейінгі кезеңді, яғни жоспарланған зерттеу іс-әрекеттерін кім, қашан және қай жерде жүзеге асыратынын анықтайтын зерттеудің дайындық кезеңінің негізгі құжаты. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. tarama programı, әзірб. darama proqramı, қырғ. тандап программасы, өзб. skrining dasturі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | зерттеу жоспары |
| Дефинициясы (түпкі тілде таңбалануы мен мағынасын көрсете отырып) | (лат. intellectualіs – «ақыл, ой») – азаматтық мүліктік құқықтар нысаны‚ жеке немесе ұжымдық зияткерлік еңбектің нәтижелеріне айрықша меншік. Зияткерлік меншік – материалдық емес игілікке жатады. Ол біреудің меншігіне берілмейді және тек құқық иесінің келісімімен ғана пайдаланылады. |
| Түркі тілдерінде қолданылуы | Түрк. fіkrі mülkіyet hakları, әзірб. əqlі mülkіyyət hüquqları, қырғ. Интеллектуалдык менчик укуктары, өзб. intellektual mulk huquqlarі |
| Қолданыстағы заңнамадағы қолданысы | |
| Ұсыныстар | зияткерлік меншік құқығы |